TOESPRAAK BURGEMEESTER VAN DEN TILLAAR, NOORDERBEGRAAFPLAATS, 4 MEI 2023

09 mei TOESPRAAK BURGEMEESTER VAN DEN TILLAAR, NOORDERBEGRAAFPLAATS, 4 MEI 2023

Beste mensen,

Van harte welkom op de Noorderbegraafplaats voor de jaarlijkse 4 mei-herdenking. Fijn dat u weer in zo grote getale hier naartoe gekomen bent om te herdenken, om stil te staan bij onze vrijheid.

We zijn hier vanavond traditiegetrouw naartoe gekomen om alle slachtoffers –burgers en militair- van de Tweede Wereldoorlog, en van oorlogssituaties en vredesoperaties nadien, te herdenken. Om stil te staan bij de nog steeds niet te bevatten vernietiging, de niet te bevatten vernieling en ellende die de Tweede Oorlog met zich meebracht. We denken ook aan Indië, aan Nieuw-Guinea, Libanon, Srebrenica, Syrië. We denken aan Oekraïne, waar nog steeds een afschuwelijke oorlog woedt, en andere oorlogsgebieden in onze wereld van vandaag.

78 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa zijn de verhalen over die verschrikkelijke tijd nog steeds van groot belang. Verhalen die van generatie op generatie worden doorgegeven. Het aantal mensen dat de Tweede Wereldoorlog zelf heeft meegemaakt wordt kleiner en kleiner. Maar de actualiteit van de verhalen, het belang van de lessen die we toen hebben geleerd, wordt alleen maar groter.

Verhalen die op deze bijzondere locatie overal om ons heen zijn, achter iedere boom, naast ieder pad. We hoeven maar om ons heen te kijken; Hier op het veld rechts voor mij, links achter u, staat het grafmonument ‘De Volharding’. Dit monument is in Vlissingen ook wel bekend als het monument voor ‘de meisjes van de wasserij’. Voor dit verhaal moeten we zo’n 80 jaar terug, naar 31 mei 1943. Die middag gaat om 17.30 uur al voor de 3^e keer een luchtalarm af. Ongeveer 12 bommenwerpers, geëscorteerd door 12 jagers, bevinden zich nu boven de stad. De bommenwerpers werpen hun verwoestende lading boven de stad af.

Eén van de bommen treft het woonhuis en de wasserij van Stoomwasserij de Volharding aan de Singelweg nummer 135. Bij dit bombardement werden acht jonge medewerksters van de wasserij gedood: Elisabeth van Everdingen 20 jaar, Adriana Kuzee 21 jaar, Maria Pieterse 14 jaar, Jacomina Cornelia Jacoba Gebraad 16 jaar, Jacomina Pieternella Jobse 15 jaar, Maatje Jobse 16 jaar, Josina Anthonetta Bijleveld 19 jaar en niet vernoemd op het monument, maar begraven in Souburg, Maatje Marina Lobbezoo 14 jaar. Dit zijn “de meisjes van de Wasserij”. Ook is bij dit bombardement overleden huishoudster Elisabeth Boucherie op 36 jarige leeftijd. Zij ligt elders op deze begraafplaats begraven.

Met dit bombardement kwam een gewelddadig en veel te vroeg einde aan de levens van al deze jonge mensen uit onze stad. De afgeknotte zuil op het monument is hiervoor het symbool. Jonge, onschuldige levens, in de knop gebroken.

En zo ligt op deze plek achter ieder monument, achter iedere bocht en achter iedere steen een verhaal. Verhalen die velen van ons met zich meedragen. Verhalen die wij kennen uit onze familiegeschiedenis, of van school, of de herdenkingen.

Wij zijn hier samengekomen om hen te gedenken die vielen voor onze vrijheid. We blijven hun verhalen vertellen. Dat doen we om ons respect te tonen, en we doen dat om waakzaam en weerbaar te blijven; We hebben een opdracht meegekregen, 78 jaar geleden. De opdracht om te staan voor vrede, om te staan voor de rechtstaat, voor vrijheid van meningsuiting en geloof, voor vrijwaring van angst en armoede. Zij die wij hier vandaag gedenken stonden voor die opdracht, vochten voor die opdracht, werden een slachtoffer voor die opdracht. Een opdracht die vandaag weer actueel is, met een oorlog in Europa, met groeiend antisemitisme en onverdraagzaamheid, ook in ons eigen land, met pogingen onze rechtsorde te ondermijnen.

Daarom gedenken we.

Gedicht

Over gedenken en herinneren schreef Maureen de Witte, toen 17 jaar, het volgende gedicht voor het 4 en 5 mei Comité:

Een keer vaker

Een keer vaker kijken,

naar de foto aan de muur,

van mijn opa in het uniform,

strijdend voor mijn vrijheid,

ging hij dwars door het vuur,

Een keer vaker strijden,

dan dat je werkelijk kon,

strijdend tot aan het einde,

omdat je met opgeven

de oorlog niet won.

Een keer vaker liefhebben,

hen die ons zijn ontgaan,

opdat de herinnering blijft leven,

opdat we niet vergeten

wat zij voor ons hebben gedaan.

Een keer vaker denken,

aan die verleden tijd,

die zelfs in het heden,

in de wereld om ons heen

voor altijd zichtbaar blijft.